«Μετά την θυσία,…αναγέννηση, αναδημιουργία;» «After the sacrifice…renaissance, reconstruction?» – Πρόταση εικαστικού έργου για τη συμμετοχική έρευνα δράσης – Έλενα Σταματογιάννη

Πρόταση συμμετοχικής δράσης και αυτόνομου γλυπτικού έργου για το συμμετοχικό πρότζεκτ «Ι-όλα ή τίποτα»

«Μετά την θυσία,…αναγέννηση, αναδημιουργία;»
«After the sacrifice…renaissance, reconstruction?»

Το σημείο που εστιάζω στη βίλα Ιόλα είναι η φθορά-καταστροφή που υπέστη το κτίριο σαν αρχιτεκτονήμα και τα έργα εντός και εκτός κτιρίου.

Αρχικά, σε πρώτη ματιά και επαφή, με εντυπωσιάζουν οι δύο κολόνες με τα κιονόκρανα, που στην βάση τους στηρίζονται από ένα κριάρι στο πρώτο και έναν λέοντα στο δεύτερο, λειτουργώντας σαν όρια στην πύλη της εισόδου. Το κριάρι υπάρχει και σε άλλα σημεία – μέρη του κτιριακού κελύφους και διακρίνονται ως σύμβολα, πιθανόν με επιρροές από την αρχαιοελληνική μυθολογία, την λαϊκή παράδοση κ.α.        
Το κριάρι είναι σύμβολο της δημιουργικής ορμής και του πνεύματος, στοιχείο της φωτιάς όπου μέταλλο σίδηρος, θεός Άρης σύμβολα πολέμου και εξουσίας, π.χ. ο Μ. Αλέξανδρος το φοράει σαν σύμβολο στο κεφάλι.

Η προσέγγιση μου για την δράση με την κοινότητα είναι ένας συνδυασμός σκέψεων και εννοιών όπως προέκυψε, μετά τα γεγονότα της καραντίνας-εγκλεισμού και σαν γέφυρα που θέλω να συνδέσω – συνθέσω, παραθέτω τα κάτωθι:

Καταρχήν προέκυψαν κάποιοι συνειρμοί σε συνάφεια με τα σχετικά στοιχεία που υπάρχουν και κατά κάποιο τρόπο εκθέτω την ιδέα μου. Ξεκινώ με δυο έννοιες:
Lockdown: Απαγόρευση εισόδου-εξόδου, εγκλεισμός στο σπίτι (χώρος) φυλακή – κελί, κινητικός περιορισμός και κοινωνικός αποκλεισμός.
Lock in syndrome: Σύνδρομο του εγκλεισμού (σώμα-χώρος), κλειδωμένος στο σώμα μόνο οι πνευματικές λειτουργίες είναι άθικτες και η επικοινωνία με τα μάτια, κινητικός περιορισμός και κοινωνικός αποκλεισμός.
Άρα ο χώρος – το σώμα ενώ έχει όρια, πλαίσια σύνορα, δέχεται περιορισμό και εγκλεισμό (χώρος-σπίτι, χώρος-βίλα, χώρος σώμα)

Στα πλαίσια του εγκλεισμού έχουμε και την έννοια της «θυσίας» εκούσιας απώλειας, προκειμένου να επιτευχθεί κάποιος στόχος, μια θυσία μπορεί να έχει και την μορφή ταφής, αφιερώσεως ή καταστροφής πολύτιμων αντικειμένων, γεγονός που στη βίλα έχει ήδη συμβεί ως καταστροφή και φθορά και στη συνέχεια εγκλεισμό.

Η θυσία μεταφορικά έχει και την εκούσια ερμηνεία προσφορά που συνεπάγεται προσωπικές υλικές ή ηθικές παραχωρήσεις, άρα θυσία – εγκλεισμός με κάθε τίμημα.
Στην μυθολογία συναντάμε την θυσία συγκεκριμένα στο χρυσόμαλλο Δέρας που απέμεινε από το κριάρι που έστειλε η Νεφέλη για να σώσει το γιό της από την θυσία – συμβολισμός.

Το κριάρι και ο λέοντας που ουσιαστικά είναι σύνορα – όρια της βίλας, στην προκειμένη έχουν ήδη θυσιαστεί και υποστεί την καταστροφή. Εδώ θέλω να εστιάσω στον αποσυμβολισμό και ξανά στο συμβολισμό, κάνοντας δράση μαζί με την κοινότητα το ντύσιμο των δομικών στοιχείων με το χρυσόμαλλο Δέρας (ύφασμα στο χρώμα του δέρματος), όπου θα αναγεννηθούν, θα αναδομηθούν, επίσης την κάλυψη με πανί  της πρόσοψης του κτιρίου της ένδειξης εγκλεισμού (lockdown) και της απαγόρευσης εισόδου εξόδου, όπου ο χώρος της βίλας υπέστη αλλοτρίωση αφού λεηλατήθηκε.
Οπότε επέρχεται ξανά ένας εγκλεισμός αλλά αυτή τη φορά έχει στόχο να αφυπνίσει και να προκαλέσει το αντίστροφο.

Το ντύσιμο με πανί των γλυπτικών στοιχείων, όπως και της πρόσοψης είναι επίσης μια θρησκευτική πράξη κάτι σαν ιεροτελεστία, με βάση την μυθολογία και τα πιστεύω, σύμφωνα με τα οποία για να δώσεις σε κάτι νέα μορφή ή να το σώσεις, χρειάζεται πρώτα  να το θυσιάσεις. Το ντύσιμο με πανί μπορεί να αφαιρεί από το δομικό υλικό την όψη του αδιαπέραστου, την ορατή παρουσία ενός πράγματος (βίλα) ανθεκτικού, που υπερβαίνει την διάρκεια της δικής μας ζωής και να μεταβάλλει την κατασκευή από δομικό υλικό σε φάντασμα. Είναι ένα είδος αντίστροφης θυσίας. Να μετασχηματιστεί από μνημείο σε σημείο, σε ανταλλάξιμο αντικείμενο όπως τα εμπορεύματα, ειδικά τα τυλιγμένα αντικείμενα έργα τέχνης που τυλίχτηκαν και εξαφανίστηκαν από την βίλα σαν φαντάσματα εν μέσω νυκτός. Προκαλεί ένα πλήθος προβλημάτων της μνήμης και προκαλείται η αίσθηση του μυστηρίου καθώς κινείται στο μεταίχμιο του φανερού και του κρυμμένου, της προσδοκίας και της ματαίωσης, του μόνιμου και του εφήμερου, την διαλεκτική ανάμεσα στην παρουσία και την απουσία, στην εμπειρία και στα ίχνη της μνήμης. Με βάση τον Ντεκάρτ, η κατάκτηση της αλήθειας προέρχεται μέσα από την ολική ανατροπή των δεδομένων, δηλαδή ο δρόμος της αμφιβολίας είναι ο μοναδικός δρόμος που οδηγεί στην βεβαιότητα.

Με αναφορά στο φιλοσοφικό ρεύμα του Υπαρξισμού και τον Πωλ Σαρτρ, «Η Ύπαρξη προηγείται στην ουσία» και πιο συγκεκριμένα στο έργο του «Ο Υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός», αναδεικνύεται το θέμα της κοινωνικής υπευθυνότητας. Το ίδιο άτομο πρέπει να παίρνει τις αποφάσεις του με καλή την πίστη, δηλαδή ως προς το καλύτερο γι’ αυτόν και την κοινωνία, όπου αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ήδη υπάρχουσα συντηρητική στάση της κοινότητας απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα ένδειξης αυστηρότητας, βίας, πατριαρχίας, κουτσομπολιού, απουσίας τρυφερότητας, φόβου για τον «ξένο», δημόσιο στο ιδιωτικό. Η αδιαφορία της τοπικής κοινότητας για την σύγχρονη τέχνη – ηθικά επικίνδυνη.

Τα υλικά του έργου είναι ύφασμα ελαστικό ζέρσεϊ, στο χρώμα του δέρματος να δίνει την αίσθηση του σώματος, μεταβλητές διαστάσεις, χώρος επιτέλεσης ο χώρος κτίριο Ιόλα, αναφορά σε land art, conceptual art, μινιμαλισμός. Αναφορά στον καλλιτέχνη  Κρίστο, ο οποίος στο έργο του καλύπτει κτίρια, γέφυρες, μνημεία και άλλα αντικείμενα.

Ένα δεύτερο έργο που θα υλοποιήσω, είναι η μεταφορά των πρώτων εννοιών και χαρακτηριστικών της ιδεολογίας και της διαδικασίας της δράσης καθώς και του αποτελέσματος σε μια συγκεκριμένη μορφή-σώμα που εμπεριέχει σαν αρχή και τέλος, όλα ή τίποτα. Το ανθρώπινο όργανο της καρδιάς σε αμφισημία, ένα μαλακό γλυπτό από πανί ελαστικό ζέρσεϊ, που αποτελείται από δυο καρδιές ενωμένες, όπου οι αντλίες του αίματος θα μετατραπούν σε κέρατα κριαριού από σκληρό υλικό.

Κριάρι – εξουσία, δύναμη.
Καρδιά – συναισθήματα αγάπης και ένωσης.
Υπαινιγμός μεταξύ βλάβης και αποκατάστασης.

Αλλοτρίωση ως αυτοαλλοτρίωση, που πρέπει να ξεπεραστεί για να αναδυθεί το πραγματικό με βάση τον Λακάν.
Η καρδιά, ως λέξη και έννοια είναι γένους θηλυκό και τα αποτέλεσμα που γεννά είναι συναισθήματα, λειτουργία και την πεμπτουσία της Ζωής.

Με επιρροή από την φιλοσοφική και κοινωνιολογική προσέγγιση της Σιμόν ντε Μπουβουάρ για το έργο της «το Δεύτερο φύλο», ως γυναίκα καλλιτέχνης υπό το πρίσμα του υπαρξισμού, δίνω την δική μου ουσία, πραγμάτωση υπαρξισμού μέσα από το σώμα και συγκεκριμένα από το όργανο της καρδιάς που προκαλεί την λειτουργία του συναισθήματος που υποκινεί τη διαδικασία της γονιμότητας της ύπαρξης, ως υποκείμενο, αλλά και σαν συνειρμό την σεξουαλικότητα – ερωτισμό, την συναισθηματική ή ερωτική εναλλακτική δυνατότητα σε αντίθεση με την εξουσία -κριάρι.